Zrozumieć uzależnienie
Jeśli palisz papierosy regularnie, to najprawdopodobniej jesteś uzależniony. Co to znaczy? Czy to tylko „wytłumaczenie” dla dalszego palenia? Żeby przestać palić warto zrozumieć uzależnienie.
Pojęcie uzależnienia od nikotyny niestety oznacza znacznie więcej niż tylko „ochotę na papierosa”. Jest to jednostka chorobowa obejmująca wzajemne oddziaływanie mechanizmów farmakologicznych i psychologicznych oraz szeregu innych czynników: społecznych, środowiskowych a nawet genetycznych.
Jak nikotyna działa na mózg?
Paląc papierosa lub używając innych produktów dostarczających nikotynę powodujemy, że w naszym mózgu pobudzony zostaje konkretny obszar tzw. ośrodek nagrody. Działanie nikotyny na te struktury mózgowe powoduje, że po kilu sekundach od zapalenia wzrasta poziom dopaminy. Czujemy wtedy przyjemność, odprężenie. Dostajemy nagrodę! To powoduje, że uczymy się konkretnych zachowań i nabywamy motywację do powtarzania ich. Zapamiętujemy, że kiedy zapaliliśmy w stresie, to poczuliśmy ulgę, że przyjemnie było podczas rozmowy z koleżanką gdy paliliśmy. Uczymy się, że doraźnie poprawiamy nastrój, radzimy sobie z trudnymi emocjami lub czujemy się „fajni”. Chcemy to powtórzyć i… sięgamy kolejny raz po produkty z nikotyną.
Jakie są ciemne strony działania nikotyny?
Ma to jednak swoją cenę. Nikotyna działa krótko, a receptory w ośrodku nagrody przestają być wrażliwe na tę substancję. Żeby utrzymać dobre samopoczucie trzeba powtarzać podawanie nikotyny. To substancja silnie uzależniająca, a ryzyko uzależnienia wynosi aż 32 proc. Mózg przyzwyczaja się do stymulowania przez nikotynę wyrzutów dopaminy. Dlatego odstawienie papierosów lub opóźnienie zapalenia powodują, że zaczynamy odczuwać objawy abstynencyjne. Najpierw pogarsza się nasz nastrój i czujemy rozdrażnienie, a potem dochodzą inne dolegliwości (więcej o objawach odstawiennych przeczytasz tutaj). Sięgamy więc po kolejne papierosy z dwóch powodów: żeby uniknąć objawów abstynencyjnych i po to by w określonych sytuacjach odczuwać przyjemność.
Co jeszcze ma wpływ na rozwój uzależnienia?
Żeby zrozumieć uzależnienie musimy pamiętać, że na to czy i jak szybko się uzależnimy wpływają również inne czynniki. Wiadomo, że ryzyko uzależnienia jest większe u osób młodych. Z kolei badania z udziałem bliźniąt wykazały, że dziedziczona może być podatność na uzależnienie, stopień uzależnienia a nawet to jak silnie odczuwane są objawy abstynencyjne. Nasza biologia wpływa między innymi na tempo metabolizowania nikotyny. Dlatego niektórzy palą więcej, odczuwają silniejsze objawy abstynencyjne, a nawet trudniej im rzucić palenie .
Dlaczego warto zrozumieć uzależnienie?
Wiedząc jakie są mechanizmy uzależnienia zyskujemy informacje, które mogą pomóc nam w walce z nim. Uświadomienie sobie, że nie jest to tylko nawyk nie pozwala na obwinianie siebie lub innych za trwanie w uzależnieniu . Ponadto skłania do skorzystania z pomocy specjalistów. Z pewnością jest też sygnałem, że rzucając palenie warto sięgnąć po odpowiednie leczenie.
Dlatego zadzwoń po specjalistyczną pomoc 801 108 108 lub 22 211 80 15
Literatura
Neal L. Benowitz, Nicotine Addiction, N Engl J Med 2010; 362:2295-2303
DOI: 10.1056/NEJMra0809890
I. Przepiórka