Palenie tytoniu a zakażenie HPV – co mają wspólnego?
Palenie tytoniu a zakażenie HPV – co mają wspólnego? W ostatnich latach ukazało się wiele badań naukowych nad wpływem palenia tytoniu na naturalną historię infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Jest to szczególnie ważne w kontekście ryzyka raka szyjki macicy i innych chorób nowotworowych związanych z zakażeniem wirusem HPV.
Związek między paleniem tytoniu a infekcją HPV
W 2015 r. oceniano związek między paleniem a zakażeniem HPV oraz ryzykiem rozwoju zmian przedinwazyjnych i raka szyjki macicy. Badanie przeprowadzono na grupie 1007 pacjentek z kliniki patologii szyjki macicy w Barcelonie [1].
Badanie wykazało, że ryzyko zakażenia HPV wzrasta niemal dwukrotnie (1,905 razy) wśród palących pacjentek w porównaniu do niepalących. Wśród pacjentek ze zmianami związanymi z HPV i atypowymi komórkami, odpowiednio 29,2% i 14,4% stanowiły osoby palące. Wśród pacjentek ze zmianami w śluzówce szyjki macicy, osoby palące stanowiły 45,5% (CIN-1), 55,6% (CIN2-3) i 48,6% (rak inwazyjny), odpowiednio. Ryzyko zmian CIN 2-3 lub raka szyjki macicy wzrasta 1,642 raza wśród palących pacjentek w porównaniu do niepalących.
Palenie tytoniu jako czynnik ryzyka postępu infekcji HPV
Uznaje się, że palenie jest ugruntowanym czynnikiem ryzyka postępu infekcji HPV do stanu przedrakowego i raka. Jednak jego rola we wczesnych etapach infekcji HPV jest mniej jasna. Już w 2017 r. zauważono, że palenie jest odwrotnie związane z obecnością przeciwciał HPV z przeszłej infekcji [2]. To sugeruje, że palenie tytoniu może wpływać na wyższe ryzyko nabycia kolejnych infekcji HPV.
W USA, badanie 1976 kobiet wykazało większe ryzyko HPV-16 u palących niż niepalących. Silniejszy efekt odnotowano u kobiet palących co najmniej pół paczki papierosów dziennie niż poniżej 10 dziennie. Ponadto palenie tytoniu zwiększa ryzyko kolejnej infekcji, obniżając odporność.
Związek dawka-odpowiedź między paleniem tytoniu a rakiem szyjki macicy
Ostatnio opublikowano artykuł przeglądowy, który analizował badania naukowe w zakresie związku dawka-ryzyko między paleniem papierosów a rakiem szyjki macicy. Ten obszerny przegląd i metaanaliza potwierdziły związek palenia z rakiem szyjki macicy, niezależnie od infekcji HPV. Niestety dla osób palących ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy gwałtownie wzrasta wraz z intensywnością palenia (im wyższa liczba paczkolat tym wyższe ryzyko). Dlatego warto podkreślić, że ryzyko zmniejsza się liniowo po zaprzestaniu palenia, osiągając poziom obserwowany w populacji nigdy niepalących około 15 lat po zaprzestaniu [3].
Palenie a związane z zakażeniem HPV nowotwory jamy ustnej i gardła
Nowotwory głowy i szyi, związane z zakażeniem HPV, charakteryzują się odmiennym od niewirusowego obrazem klinicznym, epidemiologią, czynnikami ryzyka oraz leczeniem. W związku z tym przypadki te zasługują na szczególną uwagę i odrębne traktowanie. Dodatkowo obszerny przegląd badań z 2020 r. potwierdza, że palenie pogarsza wyniki leczenia raka płaskonabłonkowego związanego z HPV. Niestety większa ekspozycja na tytoń prowadzi do wyższego ryzyka postępu choroby nowotworowej związanej z infekcją HPV i przedwczesnej śmierci [4]. Dlatego tak ważne jest zaprzestanie palenia.
Źródła:
[1] Mzarico E, Gómez-Roig MD, Guirado L, Lorente N, Gonzalez-Bosquet E. Relationship between smoking, HPV infection, and risk of Cervical cancer. Eur J Gynaecol Oncol. 2015;36(6):677-80. PMID: 26775350. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26775350/
[2] Eldridge RC, Pawlita M, Wilson L, Castle PE, Waterboer T, Gravitt PE, Schiffman M, Wentzensen N. Smoking and subsequent human papillomavirus infection: a mediation analysis. Ann Epidemiol. 2017 Nov;27(11):724-730.e1. doi: 10.1016/j.annepidem.2017.10.004. Epub 2017 Oct 17. PMID: 29107447; PMCID: PMC5705255.
[3] Malevolti MC, Lugo A, Scala M, Gallus S, Gorini G, Lachi A, Carreras G. Dose-risk relationships between cigarette smoking and cervical cancer: a systematic review and meta-analysis. Eur J Cancer Prev. 2023 Mar 1;32(2):171-183. doi: 10.1097/CEJ.0000000000000773. Epub 2022 Nov 10. PMID: 36440802.
[4] Chen SY, Massa S, Mazul AL, Kallogjeri D, Yaeger L, Jackson RS, Zevallos J, Pipkorn P. The association of smoking and outcomes in HPV-positive oropharyngeal cancer: A systematic review. Am J Otolaryngol. 2020 Sep-Oct;41(5):102592. doi: 10.1016/j.amjoto.2020.102592. Epub 2020 Jun 2. PMID: 32521295.