Palenie tytoniu a rak jamy ustnej.
Palenie tytoniu znacząco wpływa na zdrowie jamy ustnej. U osób palących wzrasta ryzyko powstania chorób przyzębia oraz opóźnione jest gojenie w sytuacji jakiegokolwiek leczenia w obrębie jamy ustnej. Dla większości z nas ważne jest również, że u palącej osoby częściej występują: brzydki oddech, przebarwienie zębów oraz łatwiejsze odkładanie się płytki nazębnej. Są to ważne argumenty za rzuceniem palenia, ale w obrębie jamy ustnej, najgroźniejszym skutkiem palenia może być rak jamy ustnej. W Polsce na przestrzeni lat wzrasta zachorowanie na ten nowotwór złośliwy, a wraz z nim – wzrasta umieralność. Poniżej na rycinach została przedstawiona zachorowalność i umieralność na nowotwory złośliwe wargi, jamy ustnej i gardła (Ryc.1, Ryc.2):
Ryc. 1. Zachorowalność na nowotwory złośliwe wargi, jamy ustnej i gardła wśród kobiet i mężczyzn w Polsce w latach 2013-2015.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ,,Nowotwory złośliwe w Polsce’’ (2013,2014,2015).
Ryc. 2. Umieralność na nowotwory złośliwe wargi, jamy ustnej i gardła wśród kobiet i mężczyzn w Polsce w latach 2013-2015.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ,,Nowotwory złośliwe w Polsce’’ (2013,2014,2015).
Jest to kolejny powód, dla którego warto rzucić palenie!
Nowotwory w obrębie jamy ustnej to w ok. 90% raki płaskonabłonkowe, czyli nowotwory złośliwe.
Palenie papierosów i stosowanie wszelkiego rodzaju tytoniu jest głównym czynnikiem rozwoju zmian przednowotworowych pojawiających się na błonie śluzowej jamy ustnej. To często lekceważone przez osoby palące, z pozoru niewinne zmiany mogą doprowadzić do rozwoju nowotworu.
Dlatego osoby palące powinny być bardziej wyczulone na oglądanie swojej jamy ustnej i kontrolowanie ewentualnych odstępstw od normy. Z tego względu ogromną rolę odgrywa tutaj SAMOBADANIE, które w większości przypadków może spowodować wcześniejsze wykrycie zmian (tych zmian, predysponujących do powstania raka), a tym samym – zwiększa szansę na ich wyleczenie.
Błona śluzowa jamy ustnej powinna być: gładka, lśniąca, wilgotna i bladoróżowa, bez żadnych zmian patologicznych. Poniżej na rysunku zostały przedstawione etapy przeprowadzania badania jamy ustnej we własnym zakresie, czyli krótko mówiąc – samobadanie.
Ryc. 3. Samobadanie jamy ustnej.
Źródło:http://polskamowiaaa.pl/wp-content/uploads/2018/03/Profilaktyka-nowotwor%C3%B3w-jamy-ustnej-jak-przebada%C4%87-si%C4%99-samodzielnie.pdf, Kampania ,,Polska Mówi AAA’’.
Do wcześniej wspomnianych zmian przedrakowych należą:
- leukoplakia – według WHO jest to biała plama lub tarczka, która nie może być scharakteryzowana kliniczne lub patologicznie jako jakakolwiek inna choroba. Najczęściej umiejscawia się na policzkach, wyrostkach zębodołowych, wardze dolnej, dnie jamy ustnej oraz języku
- erytroplakia – jest to jakakolwiek zmiana na błonie śluzowej objawiająca się jako jaskrawo czerwona, aksamitna tarczka i której nie można scharakteryzować jak leukoplakię. Mimo, że postać ta jest rzadsza od poprzedniej, pojawia się zwykle w dnie jamy ustnej, okolicy zatrzonowcowej, na dziąsłach i języku.
- leukoerytroplakia – postać mieszana.
Ryc. 4. Leukoplakia
Źródło:https://iytmed.com/white-patches-mouth/
Ryc. 5. Leukoplakia
Ryc. 6. Erytroplakia
Źródło: A. Walter, A. Starzyńska, Diagnostyka stanów przedrakowych błony śluzowej jamy ustnej, Forum Medycyny Rodzinnej 2016, tom 10, nr 1, 19–24.
Poza zmianami przedrakowymi, kluczowe są również inne zmiany, do których należą: owrzodzenia, wykwity, pojawianie się grudek i wyniosłości, zmiany kształtu np. dziąseł, języka, zmiany barwy śluzówki. Szczególny niepokój powinny zazwyczaj wzbudzić owrzodzenia, które nie są bolesne, ale mogą krwawić przy dotyku.
Dlatego jeśli kiedykolwiek zauważysz u siebie jakiekolwiek zmiany w swojej jamie ustnej i w ciągu 14 dni nie zmniejszą się, bądź nie znikną – udaj się do lekarza lub lekarza dentysty w celu dalszej diagnostyki. A przede wszystkim zacznij już od najważniejszej rzeczy – rzuć palenie!
Autor: lic. hig. stom. Katarzyna Wnuk